Stres Dair Her Şey

STRES:
Kişinin maruz kaldığı stresör (gerginlik yaratıcı) uyaranlar karşısında, kişide ortada çıkabilecek her türlü kaygı, korku, endişe, huzursuzluk ve gerginlik halini yaratan durum.

STRESÖR:
Kişide, sıkıntı, korku, kaygı, gerginlik, huzursuzluk hissi uyandırabilecek ve kişiye özgü değişebilen her türlü olumsuz uyar andır.

AKUT STRES BOZUKLUĞU:
Kişinin, gerçek bir ölüm ya da ölüm tehdidi, ağır bir yaralanma, kendisinin ya da başkalarının fizik bütünlüğüne bir tehdit olayı gibi stres faktörlerine maruz kaldığında veya böyle bir olaya tanık olduğundaki gösterdiği aşırı korku, çaresizlik ya da dehşete düşme tepkileridir.

POSTTRAVMATİK STRES BOZUKLUĞU:
Kişinin; yaşadığı travmatik yani sarsıntı verici bir olayın sonucu olarak geliştirdiği bir dizi belirtilerdir. Bu belirtiler şu şekildedir: Travmatik olay yeniden oluyormuş gibi davranma ya da hissetme, travmatik olayın bir yönünü çağrıştıran ya da andır an iç ya da dış olaylarla karşılaşma üzer ine yoğun bir psikolojik sıkıntı duyma, travmatik olayın bir yönünü çağrıştıran ya da andıran iç ya da dış olaylarla karşılaşma üzerine fizyolojik tepki gösterme, travma ile ilgili anıları uyandıran etkinlikler, yerler ya da kişilerden uzak durma çabaları, travmanın önemli bir yönünü anımsayamama, travmaya eşlik etmiş olan düşünce, duygu ya da konuşmalardan kaçınma çabaları, olayı, sık sık, sıkıntı ver en bir biçimde rüyada görme, önemli etkinliklere karşı ilginin ya da bunlara katılımın belirgin olarak azalması, insanlardan uzaklaşma ya da insanlara yabancıl aştığı duyguları ve duygulanımda kısıtlılıktır. (örn. Sevme duygusunu yaşayamam a)

ÖZGÜL FOBİ ( BASİT FOBİ):
Özgül bir nesne ya da durumun (örn. Uçakla seyahat etme, yüksek yerler, hayvanlar, enjeksiyon yapılması, kan görme) varlığı ya da böyle bir durumla karşılaşacak olma beklentisi ile başlayan, aşırı ya da anlamsız, belirgin ve sürekli var olan bir korku halidir. Fobik uyaran stres yaratıcıdır ve fobik uyaranla karşılaşma hemen her zaman birden başlayan bir kaygı tepkisi doğurur, bu da duruma bağlı ya da durumsal olarak yatkınlık gösterilen bir Panik Atağı biçim ini alabilir. Çeşitli tipleri vardır. Bunlardan en belli başlıcalar şunlardır:
Hayvan Tipi: Korkuyu hayvanlar ya da böcekler başlatıyorsa. Bu alt tip genellikle çocuklukta başlar.
Doğal Çevre Tipi: Korkuyu; fırtına, yüksek yerler ya da su gibi doğal çevredeki nesnel er başlatıyorsa. Bu alt tip genellikle çocuklukta başlar.
Kan-Enjeksiyon-Yara Tipi: Korkuyu, kan, yara görme ya da enjeksiyon diğer bir invaziv tıbbi işlem yapılması başlatıyorsa. Durumsal Tip: Korkuyu, toplu taşıma araçlarında bulunma, tüneller, köprüler, asansörler, uçakla uçma, araba kullanma ya da kapalı yerler gibi özgül bir durum başlatıyorsa
Diğer Tip: Bu uyaranlar, korkmaya ya da soluğun kesilmesine, kusmaya ya da bir hastalığa yakalanmaya yol açabilecek durumlardan kaçınmaya neden olabilir.

SOSYAL FOBİ (SOSYAL ANKSİYETE BOZUKLUĞU):

Kişinin kendisi için stres verici durum, ortam veya kişilerden kaçma ve kaçınması durumudur. Yabancı kişilerle karşılaşma ve tanışma, başkalarının gözü önünde bulunabilecek ortamlar, sosyal ortamlar, sosyal fobisi olan bireyler için belirgin ve sür ekli bir şekilde korku duyulan uyaranlardır. Kişi, küçük duruma düşeceği ya da utanç duyacağı bir biçimde davranacağından korkar ya da kaygı belirtileri gösterir. Düşünce içeriğine rezil olma endişesi hâkimdir.

PANİK ATAK:
Kişinin, kendisi için kaygı ve korku yarat an uyaranlar karşında gösterdiği şu belirt ilerdir. Ancak kişi belirtilerden birini, birkaçını veya tüm belirtileri yaşayabilir. Çarpıntı, kalp atımlarını duyumsama ya da kalp hızında artma olması, terleme, titreme ya da sarsılma, nefes darlığı ya da boğuluyor gibi olma duyumları,soluğun kesilmesi, göğüs ağrısı ya da göğüste sıkıntı hissi, bulantı ya da karın ağrısı, baş dönmesi, sersemlik hissi, düşecekmiş ya da bayılacakmış gibi olma, kontrolünü kaybedeceği ya da çıldıracağı korkusu, uyuşma ya da karıncalanma duyumları, üşüme, ürperme ya da ateş basmaları panik atak belirtileri arasında yer alır.

UYUM BOZUKLUĞU:
Stres etken ya da etkenlerinin başlangıcından sonraki üç ay içinde, bu etkenlere bir tepki olarak geliştirilen duygusal ya da davranışsal belirtilerdir. Kişi stres etkeniyle karşı karşıya kalması sonucu ortaya çıkması beklenene göre çok daha aşırı ve belirgin sıkıntılar sergiler. Kişinin toplumsal ya da mesleki (eğitimle ilgili) işlevselliğinde belirgin bozulmalar görülebilir.

TRAVMA:
Günlük rutin işleyişi bozan, aniden, beklenmedik bir şekilde gelişen, dehşet, kaygı ve panik yaratan, kişinin anlamlandırma süreçlerini bozan olay ve yaşantılardır. Travmatik yaşantıları şu şekilde sınıflandırabiliriz.
İnsan eliyle oluşanlar: Yangın, tüp patlaması,
Kaza ile olanlar: Trafik, uçak, gemi vb. kazalar
Doğal yollarla oluşanlar: Yanardağ patlaması, kasırga, yer kayması, deprem, sel, nükleer kazalar, grizu patlaması vb...
Bilerek oluşturulanlar: Savaşlar, kitle katliamları, soykırımlar, toplama kampları, tecavüz, taciz, terör eylemleri.

BELİRLENMEMİŞ UYUM BOZUKLUĞU:
Uyum Bozukluğunun özgül alt tiplerinden biri olarak sınıflandırılamayan psikososyal stres etkenlerine karşı gösterilen uyumsuz tepkilerdir. (örn. Fiziksel yakınmalar, toplumdan uzaklaşma, işte ya da okulda ketlenme).