Madde Kullanımının Yol Açtığı Psikotik Bozukluk

Olgu Sunumu: Uyuşturucu Etkisi Altında "Bad Trip" Geçiren Üniversite Öğrencisi

Bay K., 19 yaşında, üniversite ikinci sınıf öğrencisidir. Final sınavlarının olduğu haftaya kadar herhangi bir sorunu yoktur. Bu dönemde, sınavlara yeterince hazır olmadığını düşünerek bol miktarda toz kokain kullanmaya başlamıştır. Polis tarafından gözlendiği ve ailesi tarafından tutulan bir dedektifin kendisini izlediği ilişkin bir sanrıya kapılmıştır. Oda arkadaşının üniversite rektörünün muhbiri olduğuna ve rektörün her gece ailesine derslerdeki başarısı, çalışma düzeni ve madde kullanımı hakkında bilgi verdiğine inanmaktadır. Sonunda, bu sanrıların başlamasından yaklaşık bir hafta sonra, Bay K. aşın derecede heyecanlanmış, ajite olmuş ve oda arkadaşını, eğer kendisini ihbar etmeye devam ederse, ona zarar vermekle tehdit etmiştir. Oda arkadaşı Bay K.'nın davranışı karşısında korkuya kapılmış ve kampus güvenliğini çağırmıştır. Bu davranış, Bay K.'nm oda arkadaşı hakkındaki düşman ajanı olduğuna ve muhbirlik yaptığına ilişkin fikrini kuvvetlendirmiştir.

Hasta, kampüs güvenliği tarafından haber verilen öğrenci dekanı tarafından, acil servise getirilmiştir. Acil servisteki görüşmede hasta uykusuzluğu ve sicil bürosunu bombalamasını durmadan yineleyen işitsel varsanılan olduğunu belirtmektedir. Çok ajite bir durumda, sürekli dolaşmaktadır. Hastaneye yatırıldıktan sonra düşük doz antipsikotik ve uyku ilaçlan verilmiş ve 3 günde toparlanmıştır. Bay K. süreci garip bir rüya olarak hatırlamaktadır. Anne ve babası geldiklerinde, daha önce marihuana ve kokain kullanmış olmasına karşın, böyle belirtileri olmadığını söylemişlerdir. Hastaneye yatınlınca yapılan kokain taraması pozitif sonuç vermiştir.

Madde Kullanımının Yol Açtığı Psikotik Bozukluk İçin Ayırıcı Tanı Kılavuzu

Madde kullanımının yol açtığı Psikotik bozukluk ayırıcı tanısında üç nokta belirlenmelidir: ilki, bir maddenin kullanılmış olması; İkincisi, psikotik belir^ tilerin madde kullanımına bağlı entoksikasyon ya da yoksunlukla görülmesi beklenenden daha ileri düzeyde olması ve üçüncüsü, maddenin psikotik be^ lirtilerin esas fizyolojik sorumlusu olmasıdır. .-DSM-IV-TR ölçütleri Madde Kullanımının Yol Açtığı Psikotik Bozukluk için konulan DSM-IV-TR ölçütleri Madde Kullanımının esas neden kabul edilmesinin gerekip gerekmediği hakkında bazı fikirler vermektedir. Eğer, 1) belirtiler Madde Kullanımından önce başlamışsa, 2) belirtiler akut yoksunluk ya da entoksikasyonun tamamlanmasından sonra anlamlı bir süre (4 hafta gibi) devam etmişse, 3) psikotik belirtiler kullanılan madde miktarı ve tipi için niteleyici özellikte değilse ve 4) ailede birincil Psikotik Bozukluk öyküsü varsa, psikotik belirtiler olasılıkla birincildir ve Madde Kullanımına ilişkin değildir. Eğer belirtiler birinin kokain entoksikasyonu ile görülmesi beklenenden daha şiddetli değilse (polisin geleceğine ilişkin, bir kaç saat süren geçici korku), psikotik belirtiler için ayrı tanı gerekli değildir ve Kokain entoksikasyonu tanısı belirtileri tanımlamada yeterli olacaktır. Altta yatan ve tedavi edilmesi gereken bir genel tıbbi durumun varolup olmadığının belirlenmesi de önemlidir.

Bay K.'nın sanrılarının ve varsanılarımn madde kullanımına bağlı geliştiği çok belirgin gözükmektedir, çünkü psikotik belirtileri toz kokain kullanımından sonra başlamış ve kokain kullanımı kesildikten kısa bir süre sonra kaybolmuştur. Klinik uygulamada ise bu karan vermek, özellikle belirtiler sürerse, çok güç olabilir. Örneğin psikotik belirtilerin Şizofreni'ye mi yoksa madde kullanımına mı bağlı olduğunu belirlemek çoğunlukla güçtür. Çünkü çoğu Şizofreni hastasında belirtilerin başlangıcı erken olmuştur ve seyri kalıcıdır; madde kullanımı da sıklıkla uzun sürelidir. Eğer mümkünse, hekim hastayı 1 ay ila 6 haftalık bir süre maddeden yoksun tutarak psikotik belirtilerin geçip geçmediğine bakmalıdır. Fizik muayenedeki pupil genişlemesi, taşikar- di gibi belirli bulgular kokaine bağlı psikozu diğer psikozlardan ayırt etmeye yardımcı olabilir.

Psikotik epizod geçirme eğilimi fazla olan bir kişide, bir maddenin bu epizodu ne dereceye kadar tetikleyebildiği açık değildir. Bu aynm özellikle LSD kullanımında güç olabilir, çünkü tekrarlayan geriye dönüşler (fleşbekler) bazen bu tip durumların özelliklerinden biridir.

Psikotik belirtiler sadece bir deliryum sırasında görülürse, yalnızca delir- yum tamsı konulur ve belirtiler acil bir tıbbi durum şeklinde tedavi edilir.

Madde Kullanımının Yol Açtığı Psikotik Bozuklukta Tedavinin Düzenlenmesi

Madde kullanımının yol açtığı psikotik belirtilerle gelen bir kişide, öncelik psikotik inanışlara ilişkin olası risklerin önlenmesi ve maddenin vücuttan uzaklaştırılmasıdır. Eğer mümkünse, bireye maddeleri bulabileceği yerden uzak tutulmalıdır. Hekim bazen Madde Yoksunluğu'na bağlı belirtilerin psikotik belirtilerle eşzamanlı bulunabileceğine dikkat etmeli' ve tedavi edilmesi gereken yoksunluk belirtilerinin atlanmadığından emin olmalıdır. Kısa süreli antipsikotik tedavisi genellikle gerekli olmaktadır. Son olarak, kişinin, sanrılara ve varsamlara bağlı olarak, kendisine ve başkalarına zarar vermesi önlenmelidir.