Premenstruel Sendrom ( Adet Öncesi Gerginlik )
Kadın doğası oldukça karmaşıktır. Premenstruel Sendrom (Adet Öncesi Gerginlik belirtileri) kadınlarda adet öncesi dönemde başlayan ruhsal veya fiziksel bazı belirtiler topluluğun ifade eden bir terimdir. Bu belirtiler genellikle adet kanamasının başlamasına bir hafta kala ortaya çıkar ve adet görülmesiyle birlikte birkaç günde kaybolur.
Her kadında adet öncesi dönemde bazı belirtiler ortaya çıkar. Bu belirtiler kadınların yarısından daha azında rahatsız edici ancak dayanabilecek şiddette olur, % 40 kadında bu belirtiler hafif şiddetli seyrederken , % 5 kadın da oldukça şiddetli belirtilerle seyreder.
Adet kanaması yaklaşırken kadınların % 75 inde değişen hormon düzeylerine bağlı olarak bazı şikâyetler ortaya çıkar. Bu kadınların yarısında yakınmalar hafiftir ve kişinin günlük yaşantısını etkilemez, diğer yarısında ise depresyonda dâhil olmak üzere çok daha ciddi şikâyetler ortaya çıkar.
PMS ( Adet Öncesi Gerginlik belirtileri) hem bedensel hemde psikolojik olayların sonucu olarak ortaya çıkar. Değişik kültürlerden gelen kadınlarda değişik belirtiler ortaya çıkmaktadır. Uzakdoğulu kadınlarda ağrı ön planda iken gelişmiş batı toplumlarında depresyon ön plandadır. Kişinin sosyal yaşamını olumsuz etkileyen ve her ay görülen yakınmalar kadının kendine olan güvenini dahi yitirmesine neden olur.
Üreme hormonlarının PMS den sorumlu olduğu düşünülmektedir. PMS bir doğurganlık çağı hastalığıdır. Sıklıkla 30-45 yaş arası görülür. Ailevi bir eğilim söz konusudur. Annesinde PMS olan kadınlarda şikâyetlere daha sık rastlanmaktadır. Yaş arttıkça şikâyetlerin şiddeti azalmakta ancak çocuk sayısı ile birlikte şiddet artmaktadır.
PMS en ağır şekilde ortaya çıktığında tüm vücut sistemlerini etkileyebilir ve bu durumda her organa ait belirtiler meydana gelebilir.
Vücutta ödemlere ( şişmelere) , kısa zamanda kilo alımına, karında şişkinliğe ve elbiselerin dar gelmesine yol açabilecek kadar şiddetli sıvı tutulumu ortaya çıkabilir. Baş ağrısı, bulantı- kusma, kas ve eklem ağrıları, ses ve kokulara aşırı hassasiyet, çarpıntı, sıcak basması, kabızlık, ishal, iştah artışı, aşırı susama, akne (sivilce) ,cinsel istek artışı diğer sık görülen belirtilerdir.
PMS nin ruhsal belirtileri ruhsal çökkünlük, yorgunluk hissi, aşırı uyuma eğilimi, çevreye ilginin azalması, duygu durumunda dalgalanmalar, sinirlilik, gerginlik, hassaslaşma, alınganlık gösterme, ağlama eğilimi, hafif hafıza bozukluğu, konsantrasyon bozukluğu, duygusal olarak artmış duyarlılık, depresyon halidir.
Belirtiler düzenli olarak her adet dönemi ortaya çıkmalı ve adet görüldükten sonra belirtiler üç gün içinde kaybolmalıdır. Belirtiler iş yaşamı, sosyal yaşamı ve kişisel ruhsal dengeyi etkileyecek kadar şiddetli olmalıdır. PMS nedeniyle günlük işlerini yapamayacak duruma gelinmesi, sosyal ilişkilerde problemler ortaya çıkması, intihar girişimi, saldırganlık eğilimi gibi psikiyatrik belirtilerin ortaya çıkması PMS nin en ağır şekli olarak kabul edilir.
PMS bazı hastalıklarında şiddetini artırabilir. Örneğin migreni olan kadınlarda atakların büyük bir kısmı adet öncesi döneme rastlamaktadır. Yine şeker hastalarında kan şekeri düzeyleri ve insülin ihtiyacı adet öncesi dönemde değişiklikler gösterir. Astım atakları daha sık görülür ve pek çok kronik hastalık alevlenmeler gösterir. Bu dönemde kişinin çevresi ile olan uyumu bozulur, işte veya evde ilişkide bulunduğu kişiler ile arası bozulabilir. Ergenlik dönemindeki genç kızlarda intihara olan eğilim artabilir. Bu dönemde yeme bozukluklarına rastlanabilir.
Ruhsal belirtiler basit duygusal dalgalanmalar şeklinde olabileceği gibi, ağır depresyon şeklinde de ortaya çıkabilir. Tedavide antidepresan ilaçlar ve gerekli durumlarda psikiyatrik değerlendirme sonucuna göre daha farklı ilaçlar kullanılabilir.
Uzm. Dr. Ava Şirin Tav - Psikiyatrist - Antalya